Đại học Sư phạm quốc gia Tomsk là cơ sở giáo dục sư phạm lâu đời nhất ở vùng Liên bang Siberia, kế thừa truyền thống của Viện Giáo viên Tomsk được thành lập theo lệnh của Hoàng đế Nicholas II vào ngày 1 tháng 7 năm 1902. Trải qua hơn 100 năm, trường đã nhiều lần được thay đổi tên gọi, lần lượt mang các tên Viện Giáo viên Tomsk (1902); Hoc viện Giáo viên Tomsk (1917); Viện Sư phạm thuộc Đại học Tổng hợp quốc gia Tomsk (1930); Viện Sư phạm Công nghiệp Tomsk (1931); Viện Sư phạm quốc gia Tomsk (1933); Đại học Sư phạm quốc gia Tomsk (1995).
Trong suốt những năm hoạt động của mình, Đại học Sư phạm quốc gia Tomsk đã đào tạo hơn 45 nghìn chuyên gia cho các tổ chức giáo dục, khoa học, văn hóa, kinh tế và các lĩnh vực hoạt động có liên quan. Trong số các cựu sinh viên, nhiều người đã quay trở lại trưởng với tư cách là giảng viên, nhà khoa học. Bên cạnh đó, nhiều cựu sinh viên đã trở thành các nhà khoa học, giáo viên, nhà văn, chính khách và nhân vật nổi tiếng toàn Liên bang Nga cũng như trên trường quốc tế. Trong số họ có khoảng 600 người đã được trao tặng các huân, huy chương, danh hiệu cao quý cấp Lien bang. Hơn 50 người trong số họ hiện vẫn đang công tác tại trường, là những Nhà giáo nhân dân, Nhà giáo ưu tú toàn Liên bang.
Bên cạnh nhưng cá nhân kiệt xuất đó, tập thể giảng viên Đại học Sư phạm quốc gia Tomsk đều là những nhà giáo có trình độ khoa học và sư phạm cao, bao gồm hơn 60 giáo sư – tiến sĩ khoa học và 250 phó giáo sư – tiến sĩ chuyên ngành . Trường có khoảng hai phần ba giảng viên chính quy và giảng viên thỉnh giảng đã có học hàm, học vị.
Theo xếp hạng QS của các trường đại học ở Đông Âu, SNG, Thổ Nhĩ Kỳ và Nga (QS World University Rankings: EECA 2019), Đại học Sư phạm quốc gia Tomsk chia sẻ vị trí 37-41 vị trí với 2 trường Đại học Nghiên cứu tổng hợp quốc gia và một trường Đại học Tổng hợp Liên bang, tiếp tục ở vị trí đầu tiên trong số tất cả các trường đại học sư phạm trong cả nước. Trong số 9000 trường đại học ở Trung Quốc, Ấn Độ, Brazil, Nga và Nam Phi, Bảng xếp hạng Đại học QS BRICS 2019, trường đã lọt vào Top 161-170 trường đại học tốt nhất, chiếm vị trí thứ 47 trong số tất cả các trường đại học ở Nga và vị trí thứ nhất trong số tất cả các trường đại học sư phạm ở Nga.
