Lê Văn Diêm – Facebook
Thời nay, người đi du học Nga thường xuất thân từ những gia đình giàu có. Bố mẹ gửi ra nước ngoài cả cục tiền để con cái ăn học và ăn chơi. Còn thời xưa, chỉ những học sinh có thành tích tốt nhất trong học tập mới được nhà nước cử đi du học tại Nga và các nước xã hội chủ nghĩa anh em. Được đi du học Nga, không những là một niềm tự hào mà còn là dịp để giúp gia đình cải thiện đời sống, nhất là trong những năm trước thời kỳ „đổi mới“, khi nền kinh tế đất nước đang đứng trước bờ vực thẳm.
Những du học sinh tại Nga được bao học phí, bao ở và hàng tháng được nhận một khoản tiền nho nhỏ, gọi là học bổng. Để có thể giúp đỡ gia đình, người ta phải tranh thủ đi làm thêm vào dịp nghỉ hè hoặc nếu có thể thì đi buôn (lậu). Những gia đình khấm khá thì tìm cách gửi hàng sang bán lấy lời. Khi đã kiếm được tiền lại phải đi lùng sục mọi nơi để mua hàng, rồi đóng thùng gửi tầu biển chở về Việt Nam. Những mặt hàng „chiến lược“ thời đó thường là xe máy Simson, áo lông… của Đông Đức, quạt máy, nồi cơm điện, bàn là… của Nga, hay xe máy Babeta, xe đạp SK, giấy bóng kính, khăn mặt mùi xoa… của Tiệp…
Nhớ về những mặt hàng „chiến lược“ thời du học ở Đông Âu, mình post lên đây mấy tấm hình cũ. Tấm thứ nhất chụp vào mùa hè năm 1983 hay 1984 gì đó, hôm mình cùng với Hạnh Mono đi du lịch về các vùng quê tại Tiệp kết hợp với việc lùng kiếm giấy bóng kính và khăn mặt mùi xoa. Tấm thứ hai do Tuyen Ty chụp vào năm 1987 cùng với cái xe máy Simson – niềm kiêu hãnh của những người từ Đông Đức trở về. (Với mình thì vẫn chỉ là niềm mơ ước thôi). Thời đó người ta có câu: „Muốn giầu đi Đức, muốn kiến thức đi Nga, muốn ba hoa đi Tiệp“. Mình không giầu, không nhiều kiến thức, nhưng có lẽ được chút ba hoa, hehe… 
Bây giờ mời cùng bà con cùng đọc bài thơ „Thư cha gửi con trai du học ở Nga“, để nhớ về một thời khốn khó đã qua…
Hôm nay cha viết thư này
Gửi qua thằng bạn chỗ mày về chơi
Cả nhà mừng lắm con ơi
Thùng hàng mới nhận bán lời lắm nghe
Ni-ken đẩy được chục que
Vòng bi thắng đậm hơn xe rất nhiều
Điều hoà lãi chẳng bao nhiêu (1)
May nhờ trong ruột khá nhiều thuốc tây
Biết không chục kiện ê-may
Tính qua chí ít năm cây có thừa
Xô tôn đã dặn đừng mua
Tại sao mày cứ đóng bừa vào đây
Thùng sau lưu ý thuốc tây
Đồ nhôm nghỉ khỏe chớ dây làm gì
Lanh-cô, Erich, Ăm-pi (2)
Kháng sinh tổng hợp kiểu gì cũng chơi
Gốt-đen xem kỹ con ơi
Kẻo mà quá đát là đời đi tong
Hoá chất liệu xoáy ra không
Cha đây đang có hợp đồng triệu đô
Hải quan con chớ có lo
Thằng nhỡ tao đã cài kho Hải Phòng
Còn như ở tuyến hàng không
Cậu con soi máy khám trong Nội Bài
Từ nay cho tới tháng Hai
Chú Ba đi Bỉ, dì Hai đi Bồ
Đều tờ-ran-dít Liên Xô
Thông tin giá cả báo cho kịp thời
Đồng Rúp thì một giá rồi
Đổi xanh mà tính, lãi lời báo cha
Cần gì ghi thật rõ ra
Quần bò, áo gió hay là áo phông
Áo thêu ở ngực có rồng
Hay là Si-líp có bông hồng cài
Áo da đểu, sâm Ki-tai
“Nữ hoàng lộng lẫy” còn xài tiếp không
Bên ấy gái Cộng khá đông
Theo cha nên đánh cả vòng tránh thai
Thể thao mác giả Ki-tai (3)
Hay mì chính Thái với đài Hồng Kông
Bây giờ đang giữa mùa đông
Con xem loại tất xù lông thế nào
Áo ren các kiểu ra sao
Áo thêu chắc đã đi vào sử xanh
Cá sấu một thuở tung hoành (4)
Têpia chắc đã đi vào thiên thu
Sự đời nghĩ cũng phù du
Mốt này kiểu nọ tít mù cung mây
Mới vừa nhũ hổ bướm bay
Bướm giờ rã cánh, hổ quay về rừng
Hươu kia khí thế bừng bừng
Nay đang ôm hận giữa rừng áo da
Mèo vừa mới ló sang Nga
Chịu không đủ lạnh chạy qua Pô-lần (5)
Ào ào ào gió ra quân
Hỏi xem sống được mấy tuần nữa đây
Xét xem thế sự ngày nay
Thị trường biến hoá đổi thay choáng đầu
Đồ thật thì đắt, tiền đâu?
Mình buôn thứ ấy bằng hầu người ta.
Tiền dân Nga, đất dân Nga,
Theo cha đồ dỏm vẫn là lời hơn.
Ngoài ra trong chuyện bán buôn
Thị trường quyết định thiệt hơn rất dày.
Hàng sang con chớ đổ ngay
Đợi thời mà bán đến tay người dùng
Liên bang rộng lớn vô cùng
Sức trai thoả sức vẫy vùng đôi chân
Dè chừng với lũ công nhân
Tham gia “quân đội nhân dân” rất nhiều (6)
Ma-phia trấn lột đủ điều
Quen nghề đạo trích từ nhiều năm nay
Ngang nhiên chiếm cứ sân bay
Cướp hàng từ cửa máy bay vừa về
Tránh voi thôi chẳng xấu gì
Lĩnh hàng chi chúng mấy tì mà ra
Bây giờ kể chuyện bên ta
Tình hình nát bét như là hũ tương
Vừa qua hội nghị trung ương
Xem ra cũng chẳng có phương kế gì
Dân tình ca cẩm như ri
Kêu thì kêu vậy làm gì được đâu.
Thằng giàu nó vẫn cố giàu
Kẻ nghèo vẫn kiếp ngựa trâu tôi đòi
Bung ra nay đã hết thời
Sức dân đã kiệt, dẫu trời cũng thua.
Trong Nam lục tỉnh một mùa
Sơn La sau một trận mưa tan tành
Trông vời mấy nước đàn anh
Liên bang tận số cứu mình chẳng xong
Cu Ba một mớ bòng bong
Nga cúp viện trợ khó lòng đứng yên
Báu gì ông bạn Triều Tiên
Vốn quen vay nợ quịt tiền đồng minh
Mấy nhà lãnh đạo Bắc Kinh
Thế cô đổi giận làm lành với ta
Mối tình hữu nghị Việt Hoa
Sau cơn cắn xé dần dà lên hương
Nhân vì Hoa Việt thông thương
Hàng Tàu tràn ngập thị trường nước ta
Dân tình kiếm cớ qua Nga
Mượn danh du lịch thực là đi buôn.
Đào vàng sập cả núi non
Nghe đâu đá đỏ lại còn khiếp hơn
Quỳ Châu cùng cốc thâm sơn
Ai đem đá đỏ đến chôn xứ này
Nhiều thằng vận đỏ số may
Đã ô tô Nhật lại xây nhà lầu
Khối thằng bỏ xác rừng sâu
Khối thằng ngã nước trọc đầu như sư
Ông trời ăn ở khéo ư?
Người ăn không hết kẻ thừa đổ đi
Than thân trách phận làm chi
Có thân ta tự độ trì mà thôi.
À, hôm chủ nhật vừa rồi
Mấy anh tổ lái vào chơi nhà mình
Nghe đồn ở tận Bắc Kinh
Năm đô một bịch to uỳnh nhân sâm
Ở Nga trăm tám mươi đồng
Đem về Hà Nội đếm không hết tiền
Bây giờ thời tiết đảo điên
Ông già bà lão phóng tiền ra mua
Năm nay khí hậu trái mùa
Bão to, lụt lớn chiêm mùa trắng tay
Trời thì cao, đất thì dày
Trung ương đang hứa chuyển lay tình hình.
Nhân đây kể chuyện nhà mình
Để con được rõ sự tình con nghe:
Thằng Hai đánh bạc gá xe
Thằng Ba thì vẫn rượu chè liên miên
Thằng Tư thì mới vượt biên
Thằng Năm tháng trước lại lên Hoả lò
Con Sáu học dốt như bò
Thi trượt tốt nghiệp vào lò mát-xa
Khoe rằng lương tháng triệu ba
Chưa kể cái khoản puốc-boa rất dày.
Hôm qua khóc với mẹ mày:
“Mẹ ơi con mấy tháng rày mất kinh
Khách hàng thì rất linh tinh
Làm sao biết khối xuân tình của ai?”
Tao nghe dựng cả tóc mai
Vội mời thày thuốc phá thai tại nhà
Tạ thày năm chục đô la
Mong thày kín tiếng kẻo mà về sau.
Thày thuốc nháy mắt gật đầu
Lần sau cô bị, tôi hầu cô ngay.
Nhân đây nói đến chuyện mày
Nghe đâu cũng xứng là tay giang hồ
Người yêu rải khắp Liên Xô
Và trong số đó chục cô có bầu
Cha không trách cứ con đâu
Đương trai cứ việc kẻo sau tiếc thầm
Nhưng nếu tính chuyện hôn nhân
Lút-xe nên chỉ một lần mà thôi (7)
Phải suy tính kỹ con ơi
Trong cơn hoan lạc ngừng lời trăm năm
Thường khi chung gối chung chăn
Người thường dễ dãi đem thân hiến bừa
Vừa rồi cha cũng có nghe
Con yêu cô bé cùng quê tỉnh mình
Hẳn là a-ná phải xinh (8)
Nên con mới phải nghiêng mình trao tay.
Nghe cha ghi kỹ điều này
Phải con ông cốp, xấu gầy cũng yêu
Ông cha cực khổ đã nhiều
Sống xa Hà Nội thiệt nhiều nghe con
Núp mình dưới bóng ô tròn
Tương lai sán lạn, lầu son đề huề
Hồ Gươm liễu rủ xum xuê
Hàng Ngang, Hàng Bạc, Thuỵ Khuê, Tràng Tiền
Đồng Xuân, chợ họp liên miên
Mùa nào thức ấy, sẵn tiền dễ mua
Thăng Long đất cũ người xưa
Mình con tỉnh lẻ, ai đưa mình vào
Xa xôi tình cảm dạt dào
Bận gì thì cũng ghi vào lời cha
Coi chừng với lũ gái Nga
Kẻo mà lại dính Si-đa có ngày.
P.S: À quên tao hỏi điều này
Chẳng hay sức khoẻ của mày ra sao
Học năm thứ mấy, ngành nào
Phòng khi nhỡ có ai vào tao khoe.
Dặn thêm đừng có mua xe
Bây giờ chỉ được nửa que là cùng
Mà chỗ thì chiếm nửa thùng
Khuân vác lại nặng, phát khùng phát điên.
Em mày vốn tính ngại phiền
Mặc dù nó thích dây chuyền từ lâu
“Con chẳng dám xin anh đâu”
Anh con lại bảo: “Em đâu hay vòi”
Mẹ mày đã luống tuổi rồi
Mày đừng tặng thứ tân thời làm chi
Can-xô, xéc-pốt, xéc-ghi (9)
Nặng gam là được cần gì hoa văn!
Chú thích:
(1): Máy điều hòa nhiệt độ
(2): Lincomycine, Erythromycine, Ampicilline
(3):Китaй = Trung Quốc
(4): Cá sấu = hàng hiệu Izod, mác áo len
(5): Poland = Balan
(6): Lưu vong
(7): Лyчшe= tốt hơn
(8): Oнa = cô ấy
(9): кoльцo = nhẫn, cерьги = hoa tai